Najstariji pisani izvor o pominjanju imena Doboja potice iz 1415. godine. Istoricari biljeze da su tragovi ljudskog postojanja na ovom podrucju stari oko sest hiljada godina i datiraju od starog kamenog doba. Ovdje su prije doseljavanja Slovena koplja lomili Iliri,  Kelti, Rimljani... Rimskim osvajanjem u prvom vijeku nove ere i ovdje prestaje praistorija i nastaje istorijsko doba kada zapocinje prva urbanizacija (rimski vojnicki logor Kastrum i naselje Kanube). Krajem cetvrtog vijeka, medjutim, propada rimska  vlast i u ove krajeve upadaju slovenska i druga plemena za vrijeme velikih seoba naroda sa istoka prema zapadu.
   Tokom sestog i sedmog vijeka ove prostore naseljavaju Sloveni koji zive u plemenskim i rodovskim zajednicama i manjim teritorijalnim jedinicama - zupama. Formiranjem feudalnih drzava zupe ulaze u sastav drzavnih cjelina. Svojevremeno je poznatom zupom Usora i Soli vladao srpski kralj Dragutin Nemanjic (1284-1321.)
   Kasnije su se u dolini oko Doboja i njegove tvrdjave sukobljavali Turci i Austrijanci. Tokom sedamnaestog i osamnaestog vijeka Austrijanci  u dva maha preuzimaju od Turaka Doboj, da bi 1878. osvojili cijelu pokrajinu Bosnu. Godine 1908. Austro-Ugarska je izvrsila aneksiju Bosne i Hercegovine, a 1914. otpocela rat sa Srbijom, napadom i sa Bosanske strane. Time je poceo Prvi svjetski rat koji je zavrsen 1918. godine porazom Austro-Ugarske. Formirana je nova drzava Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Godine 1941. Jugoslaviju je napala i okupirala fasisticka Njemacka. Poceo je drugi svjetski rat...

   
   Istorija biljezi najstarije naseobine  po bregovima Ozrena, Trebave i Krnjina vec tokom starog kamenog doba.  Nesto vise istorijskih podataka sacuvano je iz nove ere kada u ovaj kraj stizu Rimljani.
    Oko usca Usore u Bosnu o­ni grade veliki fortifikacijski objekat, potvrdjujuci time komunikacijski znacaj ovoga kraja, sto ce do danas ostati njegova bitna karakteristika. U vise od cetiri vijeka boravka na ovim prostorima  Rimljani su izgradili, izmedju ostalog, vojno utvrdjenje za oko cetiri-pet hiljada vojnika, a u nepostrednoj blizini i civilno naselje.  Ostaci vojnog stacionara i civilnog naselja vidljivi su i do danas. o­ni predstavljaju jedno od najstarijih naselja gradskog tipa u sjevernoj Bosni.
   U sedmom vijeku, nakon dolaska Slavena u ove krajeve, najznacajnije naselje je takodje na uscu Usore u Bosnu, gdje su nadjeni mala crkva i groblja. Slaveni u prvo vrijeme nisu podizali gradove - utvrdjenja. I o­ne koje su zatekli, rimljanske, vrlo rijetko su koristili. Tek mnogo kasnije podrucje oko usca Sprece u Bosnu dobilo je svoj utvrdjen grad na obali rijeke Bosne, sagradjen oko tri kilometra sjeverno od rimskih gradnji na Usori. Dosta uzak prostor koji je bio na raspolaganju graditeljima utvrdjenja nije dopustao mogucnost za gradnju objekata vecih razmjera. Osnovu cini kamena glavica brezuljka  od zelenosivog dijabaza. Tri strane tvrdjave okrenute koritu rijeke Bosne ruse se liticama sasvim okomito. Jedino cetvrta, na sjeverozapadnoj strani, povezana je bregovima u pozadini.
   Gradnja srednjovijekovne dobojske tvrdjave zapoceta je u prvim decenijama 14. vijeka, vjerovatno u vrijeme bana Stjepana II Kotromanica. U gradnji tvrdjave razlikuju se dvije faze: ranija starobosanska i kasnija turska. Neimari tvrdjave su izgradili najvisi dio glavice sa oborom i prilazom u obliku izduzenog trougla. Na uglovima zidova napravljene su tri kule. Ulaz u tvrdjavu je sa sjevroistocne kule na kojoj nije bilo vrata nego se saobracaj obavljao penjanjem preko ljestava. Dobojska tvrdjava je imala namjenu i znacaj strazarnice, isturene prema sjeveru od sredisnjih bosanski teritorija.
   U poznatim pisanim dokumentima dobojska tvrdjava pominje se 1415. godine, kada su bile brojne trzavice izmedju bosanskih feudalaca u koje se umijesao i madjarski kralj Sigismund, a potom i Turci.
   Mada se u dokumentu spominje samo tvrdjava, na postojanje naselja Doboj upucuje cinjenica da unutar tvrdjave nije bilo crkve nego je o­na bila ispod tvrdjave, na sedlu prema brezuljcima. Na temelju crkve Turci su izgradili dzamiju.
   Nije poznato koje su godine Turci zauzeli Doboj, a sledeci pisani dokument iz 1503. godine zatice tvrdjavu u turskim rukama. Ovaj dokument je, u stvari, tursko-madjarski ugovor o miru.U drugoj polovini 17. vijeka Turci se povlace iz Srednje Evrope, a posto je Doboj opet blizu granicnog pojasa, Turci obnavljaju tvrdjavu. Dogradnja tvrdjave sastojala se u popravci porusenih srednjovjekovnih zidova, te je sagradjena ulazna kula sa prilaznim stepenistem. Uz istocni zid sagradjena je mala cetvorouglasta kula, a najvaznije promjene vide se na sjevernozapadnoj kuli. o­na je dobila prostor za smjestaj topova. Turskog porijekla je i  barutana, cetvrtasta gradjevina u gornjem dijelu tvrdjave.
   U velikom ratu (1683-1699) dobojska tvrdjava se oktobra 1697. godine morala predati austrijskoj vojsci pod Eugenom Savojskim.
   Doboj je od 1716. do 1718. ratno popriste, kao i vijekovima prije, u austrougarsko-turskom ratu, kada je bio spaljen, a tvrdjava zauzeta.
   Oko 1740. godine Turci su u dijelu tvrdjave napravili tamnice.
   Devetnaesti vijek bio je period velikih promjena u Bosni. Prvi srpski ustanak rezultirao je stvaranje nove drzave u susjedstvu. U vrijeme ovih ratova dobojska tvrdjava je ojacana sa 11 topova.
   Drugu polovinu devetnaestog vijeka odlikuje okupacija Bosne i Hercegovine od strane Austrougarske. U ovom periodu tvrdjava gubi svoj znacaj.
   Dobojska tvrdjava danas predstavlja dobro ocuvan kulturno-istorijski spomenik i rado posjecen turisticki objekat, ali bez potrebnih turisticko-ugostiteljskih i drugih sadrzaja.